مهم ترین قدم برای داشتن ماهی هایی سالم، انتخاب آکواریوم مناسب و لوزام مختص به آن باشد؛ بنابراین آکواریومی انتخاب کنید که از نظر اندازه برای ماهی هایتان مناسب باشد . شاید این گونه به نظر برسد که آکواریوم های کوچک نیازمند مراقبت کمتری هستند، در حالی که اصلا اینطور نبوده و این گونه آکواریوم ها غالبا برای ماهی های شما حکم مرگ زودرس را دارند. بنابراین آکواریومی را انتخاب کنید که پس از رشد ماهی هایتان نیازی به تعویض آن نباشد. اگر می خواهید اصول نگهداری از ماهی آکواریومی را بدانید حتما این مقاله از پت شاپ ملودی مهربانی را بخوانید.
در صورتی که در مکانی با آب و هوای سرد زندگی می کنید ، برای آکواریوم خود به یک بخاری احتیاج خواهید داشت . دمای مورد نیاز برای ماهیان متعلق به مناطق گرمسیری دمای ۲۳ تا ۲۶ درجه سانتی گراد می باشد ، بنابراین بخاری آکواریوم خود را متناسب با اندازه آن خریداری کنید و با توجه به دمای اتاق ، درجه آن را تنظیم کنید . 
اکثر فیلتر ها هر سه مرحله فیلتراسیون را به خوبی انجام می دهند و معمولا متناسب با اندازه آکواریوم رتبه بندی می شوند . در صورت نگهداری از ماهی هایی که نیازمند تغذیه بیشتری در مقایسه با سایر ماهی هستند مانند ماهی طلایی یا سیچلید و یا ماهی هایی که نوزاد دارند یا از رشد بالایی برخوردارند ، انتخاب فیلتر هایی در اندازه بزرگ تر ایده ی مناسب تری خواهد بود . اگر از فیلتر های کارتریج کشویی استفاده می کنید ، به صورت هفتگی آن را شستشو داده و ماهی یک بار آن را تعویض کنید و در صورت داشتن فیلتر قوطی مانند ، مرتبا آن ها را بررسی کرده و در صورت لزوم آن ها را تمیز یا تعویض کنید.
بیشتر بخوانید: باید و نبایدهای نگهداری اکواریوم
بعد از ریختن آب مخصوص آکواریوم به درون آن حداقل تا ۲۴ ساعت از قرار دادن ماهی ها درون آن خودداری کنید و با استفاده از فیلتر موجود در آکواریوم ، آب آن را تصفیه کنید . تعدادی از ماهی های کوچک دانیو ، گورامی و سایر ماهی های از این دست را در آکواریوم خود قرار دهید (این ماهی ها، سرسخت بوده و نسبت به آمونیاک و نیتریت حساس نیستند).
حتما هر روز دمای آب آکواریوم خود را بررسی کنید . دامنه pH مناسب برای آب آکواریوم چیزی بین ۶.۵ تا ۸.۲ است وعدم تعادل pH در آب آکواریوم، تهدید کننده سلامت ماهی ها می باشد . میزان آمونیاک موجود در آب آکواریوم نباید بیشتر از ۰.۲۵ میلی گرم در لیتر باشد . برای کاهش میزان آمونیاک موجود در آب آکواریوم می توانید از خنثی کننده های آمونیاک استفاده کنید . در صورتی که میزان نیتریت موجود در آب آکواریوم بالا باشد ، اکسیژن موجود در خون ماهی کاهش می یابد.
برای کاهش میزان نیتریت آب آکواریوم خود، مقداری نمک به آب آن اضافه کنید. میزان نیترات موجود در آب آکواریوم نباید به بیش از ۴۰ میلی گرم در لیتر برسد . وجود بیش از اندازه نیترات در آب آکواریوم باعث افزایش جلبک های موجود در آن خواهد شد . تعویض آب آکواریوم به پایین آمدن سطح نیترات آن کمک خواهد کرد.
به تدریج باکتری های مفید را به آب آکواریوم خود اضافه کنید تا تعادل مناسب در آب ایجاد شد و سپس ماهی های جدید خود را درون آب آکواریوم قرار دهید. استرس ماهی ها را با پوشش های طبیعی و مکان های مخفی مناسب کاهش دهید. برخی از ماهی هایی که در دریاهای آزاد زندگی می کنند ، برای داشتن حس امنیت و پیدا کردن خانه به پوشش هایی به شکل گیاهان تزئینی نیازمندند.
در صورت عدم وجود پوشش های گیاهی برای این دسته از ماهی ها در آکواریوم احتمال بروز بیماری و مرگ در آن ها افزایش پیدا خواهد کرد و همچنین در صورت تمایل به داشتن ماهی های بیشتر پوشش های گیاهی تزئینی موجود در آکواریوم خود را افزایش دهید.
قبل از خرید ماهی مورد نظر در رابطه با امکان تامین نیازهای مراقبتی آن از هر نظر و سازگاری آن با انواع دیگر ماهی های موجود در آکواریومتان اطمینان حاصل کنید . هنگام خرید ماهی علائم استرس و یا بیماری را بررسی کرده و از خرید ماهی های بیمار خودداری کنید. عادات شنا کردن آن ها را نیز مورد بررسی قرار دهید. به باله های ماهی مورد نظر به منظور عدم وجود پارگی یا هرگونه آسیب از جمله وجود لکه های سفید در آن دقت کنید که آیا آن ها تمایل به گاز گرفتن دست شما را دارند یا خیر.
از خریدن ماهی هایی که به تازگی صید شده اند خودداری کنید زیرا این گونه ماهی ها تمایل زیادی به بروز علائم استرسی از خود دارند . قبل از خرید ماهی مورد نظر به مدت یک هفته از آن در آکواریوم خود نگهداری کنید و از مناسب بودن آن برای خود اطمینان حاصل کنید. ماهی ها یی وجود دارند که باید به تنهایی نگه داری شوند ، مانند کوسه رنگین کمان، اره ماهی و … . بنابراین در صورت تمایل به نگهداری از چند نوع ماهی در یک آکواریوم ، ماهی دیگری انتخاب کنید .
برخی ماهی ها گیاهخوار، برخی گوشت خوار و برخی دیگر هم گیاه خوار و هم گوشت خوارند . ماهی های مختلف به مواد مغذی مختلفی نیازمندند و نیازمند غذاهای با کیفیتند . اطلاعات لازم در رابطه با نیازهای غذایی ماهی خود را کسب کرده و آن را با غذاهای متنوع تغذیه کنید . اکثر ماهی ها معمولا روزی یک بار نیازمند تغذیه شدن هستند اما با این وجود ماهی هایی که داری فعالیت بیشتری در مقایسه با سایر ماهی ها هستند ، نیازمند تعداد وعده های غذایی بیشتر اما با حجم کمتری می باشند. نگهداری از ماهی در آکواریوم کار سختی نیست و در صورت تامین نیازهای اساسی آن ها می توانید سال های متعددی را در کنارشان بگذرانید .
